امروز سی‌ام ژوئیه 2025 برابر با هشتم مرداد ماه 1404، اتریوم ده ساله شد؛ شبکه‌ای که شاید بتوان گفت مهم‌ترین اتفاق تاریخ بلاکچین بعد از تولد بیتکوین بود. اگر بیتکوین پول دیجیتال غیرمتمرکز را تعریف کرد، اتریوم پای قراردادهای هوشمند، اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) و اکوسیستم‌هایی مثل دیفای و NFT را به جهان باز کرد و امروز با عنوان «ابررایانه جهان» شناخته می‌شود.
به این بهانه در این پست از بلاگ یوبیتکس، با هم مرور می‌کنیم که اتریوم چیست، چرا به وجود آمد، چه مشکلی را در بیتکوین حل کرد و چطور در این ده سال مسیر خود را ساخته است.
اتریوم چیست؟
اتریوم یک بلاکچین عمومی و متن‌باز است که امکان اجرای قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) را فراهم می‌کند؛ یعنی توافق‌هایی که بدون نیاز به واسطه یا اعتماد، به‌صورت خودکار اجرا می‌شوند. توکن بومی این شبکه (ETH) است که علاوه بر وسیله پرداخت، نقش سوخت اجرای قراردادها و تراکنش‌ها را دارد.
چرا اتریوم ساخته شد؟
ویتالیک بوترین، خالق اتریوم، در سال ۲۰۱۳ ایده این شبکه را مطرح کرد. او که در آن زمان از علاقه‌مندان و نویسندگان حوزه بیتکوین بود، متوجه شد بیتکوین و بلاکچین آن در انجام تنها یک کار خوب هستند: انتقال ارزش به‌صورت امن و غیرمتمرکز.
اما برای ساخت برنامه‌های کاربردی پیچیده، بیتکوین محدود بود. کدنویسی روی بلاکچین بیتکوین دشوار و محدود به اسکریپت‌های ساده بود. برای همین ویتالیک تصمیم گرفت یک بلاکچین «قابل برنامه‌ریزی» بسازد که در آن همه بتوانند قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز بنویسند؛ بدون محدودیت، بدون نیاز به اعتماد به واسطه و به‌صورت متن‌باز.
ضرورت اتریوم؛ محدودیت بیتکوین چه بود؟
بیتکوین فقط یک دفتر کل توزیع‌شده است که تراکنش‌های مالی را ثبت می‌کند. اگرچه برخی تلاش کردند امکانات بیشتری روی آن بسازند، ولی ساختار اسکریپت‌نویسی بیتکوین عمداً محدود طراحی شده بود تا امنیت آن در انتقال ارزش به خطر نیفتد. ویتالیک و هم‌فکرانش معتقد بودند بلاکچین باید به چیزی فراتر از یک سیستم پرداخت باشد؛ یک زیرساخت جهانی برای ساخت هر نوع قرارداد، از بیمه و وام‌گیری گرفته تا بازی و شبکه‌های اجتماعی.
مروری کوتاه بر ده سال اتریوم
۲۰۱۳: انتشار وایت‌پیپر اتریوم
۲۰۱۴: جمع‌آوری سرمایه اولیه از طریق ICO و جذب ۱۸ میلیون دلار
۲۰۱۵: راه‌اندازی شبکه اصلی اتریوم (Frontier)
۲۰۱۶: هک DAO و هاردفورک تاریخی؛ تولد اتریوم کلاسیک
۲۰۱۷: استاندارد ERC-20 و موج ICO؛ آغاز فصل آلت‌کوین‌ها
۲۰۲۰: تابستان دیفای؛ میلیاردها دلار در قراردادهای هوشمند
۲۰۲۱: تابستان NFT؛ آثار هنری دیجیتال و کلکسیون‌ها
۲۰۲۲: انتقال به اثبات سهام (Merge)؛ کاهش مصرف انرژی بیش از ۹۹٪
۲۰۲۳: رشد لایه دوم‌ها (Rollups, ZK) برای مقیاس‌پذیری
۲۰۲۴: تایید ETFهای اتریوم در آمریکا؛ تایید جایگاه دومین ارز دیجیتال جهان
اتریوم امروز؛ ابررایانه جهانی
امروز میلیاردها دلار استیبل کوین، پروتکل‌های دیفای و دارایی‌های توکنیزه‌شده روی اتریوم فعال هستند. صندوق‌های بزرگ مانند بلک راک، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر اتریوم را عرضه می‌کنند و قانون‌گذاران به‌دنبال چارچوب‌های روشن برای استیبل کوین‌ها و توکن‌های واقعی هستند.
دهه دوم اتریوم؛ چه در پیش است؟
اکنون چشم‌انداز اتریوم بر مقیاس‌پذیری بیشتر با Rollups (تجمیع تراکنش‌ها برای کاهش هزینه) و فناوری ZK (رمزنگاری دانش صفر) ، گسترش قراردادهای هوشمند، توکنیزه‌کردن دارایی‌های دنیای واقعی و نوآوری در تجربه کاربری متمرکز است. اکوسیستم توسعه‌دهندگان فعال‌ترین جامعه را دارد و هر روز صدها پروژه جدید روی آن ساخته می‌شود.
اتریوم یک دهه را پشت سر گذاشته و نشان داده است که بلاکچین می‌تواند چیزی بیشتر از پول دیجیتال باشد. دهه بعدی، میدان بزرگ‌تری برای تجربه، مقیاس‌پذیری و پذیرش جهانی این شبکه خواهد بود.
🎉 تولدت مبارک، اتریوم!