پروژه ورلد، به رهبری سم آلتمن، که با هدف ایجاد سیستم تأیید هویت جهانی از طریق اسکن عنبیه و توزیع توکن WLD آغاز شده است، ادعا می‌کند که از طریق شناسایی منحصربه‌فرد افراد، به امنیت مالی در سطح جهانی کمک می‌کند. در این پست از بلاگ یوبیتکس بررسی خواهیم کرد که آیا واقعاً چنین مدلی با اصول بنیادی دنیای غیرمتمرکز هم‌راستا است؟
تلاقی فناوری و حریم خصوصی
در نگاه اول، استفاده پروژه ورلد از فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند محاسبات چندجانبه (MPC) و اثبات دانش صفر (ZK) نشان از تعهد به حفظ حریم خصوصی دارد. اما منتقدان می‌گویند تکیه به سخت‌افزار اختصاصی مانند «Orb» و ساختار متمرکز مدیریت داده‌ها، عملاً اصل تمرکززدایی را نقض می‌کند.
شیدی ال‌داماتی، بنیان‌گذار بنیاد Holonym، معتقد است تمرکززدایی تنها یک ساختار فنی نیست، بلکه فلسفه‌ای است که بر اختیار کاربر، حفظ حریم خصوصی و خودمختاری تاکید دارد. از نگاه او، World با جمع‌آوری اطلاعات بیومتریک کاربران در تضاد با این اصول حرکت می‌کند. ال‌داماتی همچنین این پروژه را با روش‌های جمع‌آوری داده توسط OpenAI مقایسه می‌کند و هشدار می‌دهد که الگوی مشابهی از جمع‌آوری گسترده و بدون رضایت داده‌ها در حال تکرار است؛ الگویی که می‌تواند به عادی‌سازی نظارت دیجیتال بینجامد. با این حال، World خود را نهادی مستقل از OpenAI می‌داند و ادعا می‌کند داده‌ها را نه ذخیره و نه به فروش می‌رساند.
واکنش پروژه ورلد: ما متمرکز نیستیم
در پاسخ به انتقادات، World تأکید دارد که زیرساخت آن غیرکاستدی است و اطلاعات بیومتریک کاربران به‌صورت رمزنگاری‌شده و موقت ذخیره می‌شود. به گفته سخنگوی این پروژه، پس از ایجاد کد عنبیه، داده‌ها از دستگاه حذف شده و در هیچ جایی به‌صورت دائمی ذخیره نمی‌شوند.
چالش‌های اجرایی در کشورهای در حال توسعه
یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها، نحوه تعامل World با کاربران در کشورهای در حال توسعه است. به گفته منتقدان، در این کشورها مردم ممکن است با وعده‌های مالی، بدون آگاهی کامل از تبعات، داده‌های بیومتریک خود را ارائه دهند. از طرفی، عدم تمایل به این کار ممکن است منجر به حذف بخشی از مردم از دسترسی به خدمات مالی شود.
آیا آینده‌ای دو لایه در راه است؟
منتقدان هشدار می‌دهند که تبدیل داده‌های بیومتریک به پیش‌نیاز دسترسی به خدمات، می‌تواند جامعه‌ای دو لایه خلق کند: گروهی که حاضر به واگذاری اطلاعات خود هستند و گروهی که به دلیل حفظ حریم خصوصی، از بسیاری از خدمات محروم می‌شوند.
ورلد می‌گوید که برای مشارکت اولیه در پروتکل، نیازی به شناسایی بیومتریک نیست و از شناسه‌های ناشناس مبتنی بر ZKP برای حفظ استقلال کاربران استفاده می‌شود.
خطر استفاده ابزاری قدرتها از پروژه ورلد
با افزایش استفاده از مدل‌های بیومتریک، برخی نگران‌اند که در آینده این داده‌ها به ابزاری در دست حکومت‌های اقتدارگرا تبدیل شود. در پاسخ، World می‌گوید پروتکل آن متن‌باز و بدون نیاز به مجوز است و حتی دولت‌ها نیز نمی‌توانند اطلاعات بیومتریک را با فعالیت کاربران تطبیق دهند.
مسئله مالکیت و حاکمیت
هرچند World وعده داده که به سمت تمرکززدایی پیش می‌رود، اما کارشناسانی مانند ال‌داماتی معتقدند که هنوز حاکمیت واقعی در دست کاربران نیست. از نگاه او، ساختارهایی که قدرت را به کاربران منتقل نکنند، صرف‌نظر از نوع فناوری مورد استفاده، نمی‌توانند آزادی دیجیتال را تضمین کنند.
جمع‌بندی
با افزایش مرزهای هوش مصنوعی و گسترش هویت‌های دیجیتال، توسعه سیستم‌های شناسایی امن و غیرمتمرکز بیش از همیشه اهمیت یافته است. پروژه‌هایی مانند World، هرچند با نیت ایجاد شفافیت و امنیت آغاز شده‌اند، اما در عمل با چالش‌های امنیتی، حریم خصوصی و تمرکزگرایی مواجه‌اند. آینده این پروژه‌ها، به میزان شفافیت، پاسخگویی و طراحی درست آنها بستگی خواهد داشت.
🔗 پست های مرتبط: راهکار کلیدی برای ادغام کارآمد کریپتو و هوش مصنوعی / شتاب فناوری و ظهور ارزهای دیجیتال / چگونه AI و بلاکچین آینده‌ای امن‌تر و هوشمندتر می‌سازند؟ / میکسرهای رمزارز؛ ابزاری در خدمت حریم خصوصی یا تهدید قانونی؟